De tweede editie van de Chorographia Sacra Brabantiae van Anthonius Sanderus, uitgegeven in 1726-1727 in Den Haag, bestaat uit drie delen. Elk deel bevat een twintigtal gravures, gedetailleerde monochrome afdrukken van etsen van abdijen, kerken en kloosters in vogelvluchtperspectief. De afbeeldingen beslaan vrijwel allemaal een dubbele pagina en meten ongeveer 35x48cm.

De auteur

Antoon Sanders (15 september 1586, Antwerpen - 10 januari 1664, Affligem), bekend onder zijn gelatiniseerde naam Anthonius Sanderus, was een Brabants dichter, filosoof, kanunnik, theoloog en historicus.
De auteur liet ons een veertigtal werken in het Latijn na, waarvan het bekendste zijn Chorographia sacra Brabantiae sive celebrium in ea provincia ecclesiarum et coenobiorum descriptio, imaginibus aeneis illustrata is, voor het eerst uitgegeven in Brussel in 1659 door Philippe Vleurgaert en een tweede maal in Den Haag in 1726 door Christian van Lom.

Chorographia sacra Brabantiae

Een chorograaf, van het Oudgriekse χῶρος, chôros, land, plaats en van γραφία graphía, schrift, beschrijving, komt overeen met een regio-per-regio beschrijving van de wereld, met als doel de diversiteit van de aarde weer te geven. Het is een regionale geografie van bestaande plaatsen, in tegenstelling tot een geografie, die zich richt op een meer globale beschrijving van de aarde.

De Chorografie van Anthonius Sanderus beschrijft de kerken en kloosters van de toenmalige Spaanse provincie Brabant en illustreert ze met kopergravures. Dit werk bevond zich in vele abdij- en kasteelbibliotheken en de gravures worden tegenwoordig zeer gewaardeerd vanwege hun gedetailleerde weergave van geheel of gedeeltelijk verdwenen gebouwen. De Chorografie maakt deel uit van de geest van de Contra-Reformatie en de verheerlijking van de Katholieke Kerk, onder bescherming van de wereldlijke macht.

Voor de samenstelling van zijn werk deed Sanderus een beroep op informanten ter plaatse, zoals priesters, abten en andere intellectuelen, aan wie hij lijsten toezond met vragen over de geschiedenis van de stichting van deze kerkelijke instituten, over gebeurlijke wonderen, de aanwezigheid van relikwieën, en de specifieke hagiografieën van elke plaats. Hij deed onderzoek naar de kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders die hun stempel hadden gedrukt op de geschiedenis van de plaatsen, verzamelde topografische gegevens en ook informatie over de plaatselijke fauna en flora.

De platen voor deze tweede editie werden toevertrouwd aan graveurs en waren vaak gebaseerd op het werk van schilders en tekenaars. Tot de graveurs behoorden Jean-Baptiste Berterham, Renier Blokhuysen, David Coster en Jacobus Harrewijn.

— Hélène Lecocq